खोपकाे विषयमा दुविधामा पर्नै हुँदैन
स्मार्ट लकडाउन शुरु भएपछि काठमाडौंमा भीड बढ्न थालेको छ । खुल्ने वित्तिकै भोजभतेर, जमघट हुन थालेको छ । यसले कोविड-१९ संक्रमणलाई बढावा दिएको छ । अधिकांश सार्वजनिक क्षेत्रमा बढेको भीड संगै कोविड संक्रमितको संख्या पनि बढेको छ । यही अवस्था रहने हो भने कोविड संक्रमणका थुप्रै चरणहरू हामीले भोग्नुपर्ने हुन सक्छ ।
कोविडसँग जुझ्न खोप प्रमुख रोकथामको माध्यम हो । खोप लगाएका व्यक्तिमा कोविड संक्रमणको कम जोखिम रहेको कुरा विभिन्न तथ्य तथा तथ्यांकले नै देखाईसकेको छ । अर्थात, खोप लगाएका तुलनामा खोप नलगाएका व्यक्तिहरूमा फोक्सोको संक्रमण बढी असर गरेको देखिएको र मृत्यु दर पनि बढी भएको विभिन्न घटनाक्रमले स्पष्ट पारेको छ । हुनत खोपको प्रभावकारता ७० प्रतिशत मात्र रहेको र ३० प्रतिशत जोखिम रहेको बताइन्छ ।
यद्यपि विभिन्न अनुसन्धानले खोप लगाएका व्यक्तिलाई कम लक्षण देखिने, कम सिकिस्त तुल्याउने, होम आइसोलेशनबाटै पनि निको हुन सक्ने देखिएको छ । खोप नलगाएका व्यक्तिहरूमा खतरा पनि बढी र मृत्यु दर पनि कम देखियो । त्यसैले पनि सरकारले सम्पूणर् नेपाली जनताका लागि खोप व्यवस्था गरिनु पर्छ र नागरिकले पनि सरकारलाई खोपको व्यवस्था गर्न घच्घच्याईरहनु पर्दछ ।
यो कोविड महामारीको बेलामा क्यान्सर रोगीको उपचार सहज भएन । थुपै विरामीहरू अन्तिम चरणमा आउँने हुँदा उनीहरूको लागि यो समय ज्यादै नै खत्रापूणर् रह्यो । यो कोविड-१९ महामारीले क्यान्सर रोगको उपचार पद्दति र सफलतम नतिजाको दर झण्डै २०-३० वर्ष पछाडि धकेलिएको छ । थुप्रै जना क्यान्सरका विरामी विभिन्न चरणमा होलान् तर महामारीकै कारण सम्भावित क्यान्सरका विरामीको स्क्रिनिङ गरिएको छैन, समुदाय स्तरमा तथा केन्द्रमा पनि । सम्भावित क्यान्सरका विरामी पत्ता लगाउने पद्दति स्क्रिनिङलाई प्रोत्साहन पनि गरिएन ।
पहिलो चरण तथा लडकडाउनको लगत्तै कामका लागि चितवन जाँदा आफूले मास्क लगाएर गएको थिएँ तर ‘यहाँ त कोविड छैन किन मास्क लगाएको होला ?’ भने जसरी मलाई अनौठो रुपमा हेरे । हुनत लाखौं जनताले खोप लिइसकेका छन्, तर पनि अहिले पनि खतरा टरेको छैन, खतरा धेरै नै छ । कोविड संक्रमण विरुद्धको सुरक्षाको मापदण्ड त्याग्नै हुन्न ।
खोपको प्रयोग गरिनुपर्छ, खोप लिने नलिने विषयमा दुविधामा पर्नै हुँदैन । खोप तीन वटा अध्ययनको चरण पार गरेपछि मात्र मानवमा प्रयोग हुन्छ । खोपको विश्वसनीयता, विश्व स्वास्थ्य संगठनको मापदण्डअनुसार तयार गरिएको, नेपाल सर्कारको स्वास्थ्यसम्बन्धी निकायले अध्ययन गरेर मात्र देशमा प्रयोगका लागि अनुमति दिने कारणले गर्दा पनि दुविधा र शंका गरिरहन जरुरी छैन । नेपालमा प्रयोग भएका खोप भारतको कोभिशिल्ड तथा चीनको भेरोशिल्ड दुबै अत्यन्त प्रभावकारी छन् ।
खोपको साइड इफेक्ट नेपालमा अत्यन्त कम छ । घातक रुपमैं असर गरिएको घटना खासै पाइएको छैन । नेपालमा हेल्थ रिसर्च काउन्सिलले यसको बारेमा अध्ययन पनि गरिरहेको छ । कोविड संक्रमणबाट हुने जटिलता तथा कोविड संक्रमणका कारण हुने सकसपूणर् मृत्युबाट जोगिनका लागि पनि खोप लिनु अति आवश्यक छ । सरकारले खोप ल्याइदिनु पर्यो, जनताले प्रयोग गरिदिनु पर्यो । समाज, देश र विश्वलाई सुरक्षित बनाउँनको लागि पनि खोप लगाउँन जरुरी छ ।
नेपालमा केही महिनादेखि सीमित मात्रामा भए पनि खोप उपलब्ध भयो । विकसित मलुकले अविकसित मुलुकलाई किन हार्दिकतासाथ खोप दिइरहेका छन् त भन्ने प्रश्न आउला । अविकसित मुलुकले खोप बनाउन नसक्दैमा र खरिद गर्न नसक्दैमा खोप नपाउँने हो भने विश्वका सम्पन्न र खोप पाएका मुलुक पनि सुरक्षित नहुने हुँदा पनि भ्याक्सिन दिइरहेका छन् । संसारलाई नै सुरक्षित गर्ने हो भने खोप लगाउन प्रोत्साहित गरिनु पर्छ । खोपका विरुद्ध फैलिएका भ्रमहरू घातक हुन सक्छ, त्यसैले हामी सचेत भएर खोप लगाउनु पर्छ ।
कोविड संक्रमणको दोस्रो वेभमा देखिएको डेल्टा भेरियन्टले भारत, बेलायतलगायत धेरै देश आक्रान्त भए । नेपालमा पनि भाइरसले स्वरुप परिवर्तन गरेको नुवाकोट, स्याङ्जा र गोरखाको डेल्टाको नयाँ भेरियन्ट पाइएको छ । भाइरसले जति स्वरुप परिवर्तन गरे पनि त्यसको रोकथाम गर्ने भ्याक्सिनले नै हो ।\
(प्राथमिक स्वास्थ्य सेवा केन्द्रद्वारा आयोजित ‘कोविड-१९ रोकथाम र नियन्त्रणमा समुदायको भूमिका’ विषयक भर्चुअल अन्तरक्रिया कार्यक्रममा क्यान्सर रोग विशेषज्ञ डा. जितेन्द्र परियारद्वारा व्यक्त विचारको संक्षेपीकरण ।)