भदौ ३, काठमाडौं । रुसको अन्तरिक्ष यान लुना-२५ दुर्घटनामा परेको छ । अन्तरिक्ष यान घुम्ने क्रममा नियन्त्रणबाहिर गएको रुसी अन्तरिक्ष संस्था रस्मोकसले जनाएको छ ।अन्तरिक्ष यानमा मानिस थिएनन् ।
निर्धारित समय अनुसार रुसको यो यान सोमबार चन्द्रमाको सतहमा अवतरण गर्नुपर्ने थियो । यो मिसनको उद्देश्य दक्षिणी ध्रुवमा चन्द्रमाको सतहमा पानी जमेको वा अन्य महत्त्वपूर्ण खनिजहरू हुनसक्ने अनुमानबारे अध्ययन गर्नु थियो ।
स्थानीय समय अनुसार शनिबार २ बजेर ५७ मिनेटपछि लुना-२५ को सम्पर्क टुटेको थियो । ‘ अकल्पनीय कक्षमा यान पुग्यो चन्द्रमाको सतहमा पुगेर दुर्घटनाग्रस्त भयो,’ रस्मोकसले भनेको छ । चन्द्रमाको दक्षिणी ध्रुवमा अहिलेसम्म कुनै पनि देशले अन्तरिक्ष यान अवतर गर्न सकेका छैनन् ।
तर चीन र अमेरिकाले चन्द्रमाको सतहमा अन्तरिक्ष यान अवतरण गराएका छन् ।
चन्द्रमाको दक्षिणी ध्रुवमा अन्तरिक्ष यान पठाउन भारत र रुसबीच प्रतिस्पर्धा छ । भारतले पठाएको चन्द्रयान-३ आउँदो बुधबार चन्द्रमामा अवतरण गर्ने तयारी छ ।
लुना २५ रुसी अन्तरीक्ष संस्था रस्माेकसद्वारा सञ्चालित चन्द्रमा ल्यान्डर मिशन हो। यसलाई प्रारम्भमा लुना-ग्लोब ल्यान्डर भनिएको थियो पछी यसलाई १९७० को दशकदेखि सोभियत लुना कार्यक्रमको निरन्तरतालाई जोड दिन यसलाई लुना २५ मा पुन: नामाकरण गरिएको थियो, यद्यपि यो अझै पनि लुना-ग्लोब चन्द्र अन्वेषण कार्यक्रमको रूपमा परिकल्पना गरिएको कुराको अंश हो।
रुसी अन्तरिक्ष एजेन्सी रस्माेकसले चन्द्रमामा पठाएको यो पहिलो चन्द्रमाको अनुसन्धान हो ( सोभियतहरूले पठाएको मिसनको गणना नगर्दा) र चन्द्रमाको दक्षिण ध्रुवमा अवतरण गर्ने पहिलो प्रोब हुने विश्वास गरिएको थियाे । याे लुना २५ मिसन १० अगस्ट २०२३ मा रुसको सुदूर पूर्वी अमुर क्षेत्रको भोस्टोचनी कोस्मोड्रोमबाट सोयुज-2.1b रकेटबाट प्रक्षेपण गरिएकाे थियाे ।
योजना अनुसार चलेकाे भए, लुना-२५ ले अर्को पाँच दिन चन्द्रमाको यात्रामा बिताउने, त्यसपछि अर्को पाँच-सात दिन प्राकृतिक भूउपग्रहको परिक्रमा गर्ने याेजना थियाे। त्यसपछि यो अन्तरिक्ष यान चन्द्रमाको दक्षिणी ध्रुवीय क्षेत्रमा बोगुस्लावस्की क्रेटर नजिकै अवतरण गर्ने थियाे। यो अभियानमा मान्जिनी क्रेटरको दक्षिणपश्चिम र पेन्टल्याण्ड ए क्रेटरको दक्षिणसहित दुई ब्याकअप ल्यान्डिङ स्पटहरू पनि योजनामा थिए।
सुरक्षित र स्वस्थ रुपमा अवतरण भएको खण्डमा, लुना-२५ कम्तिमा एक पृथ्वी वर्षको लागि चन्द्र सतहमा काम गर्ने थियाे।
अमेरिकी अन्तरिक्ष यात्री नील आर्मस्ट्रङले सन् १९६९ मा चन्द्रमामा पाइला टेक्ने पहिलो व्यक्तिको रूपमा ख्याति कमाए तर सोभियत संघको लुना-२ मिसन सन् १९५९ मा चन्द्रमाको सतहमा पुग्ने पहिलो अन्तरिक्षयान थियो र सन् १९६६ मा लुना-९ चन्द्रमामा सफ्ट ल्यान्डिङ गर्ने पहिलो मिसन थियो।
मस्काेले त्यसपछि मंगल ग्रहको खोजीमा ध्यान केन्द्रित गर्यो र १९९१ मा सोभियत संघको पतन पछि, रसियाले पृथ्वीको कक्षभन्दा बाहिर अनुसन्धानका लागि पठाउन असफल भएको छ।
लुना-२५ को मुख्य उद्देश्यहरू भविष्यमा चन्द्रमामा सफ्ट ल्याण्डिङका लागि प्रविधिको परीक्षण, चन्द्रमाको फोहोर र चट्टानहरूको विश्लेषण र अन्य वैज्ञानिक अनुसन्धानहरू सञ्चालन गर्नु रहेकाे थियाे।
एजेन्सीकाे सहयाेगमा
