साउन ८, काडमाडौं । मानव बेचविखनको लागि नेपाल स्रोत मुलुक मात्र हुँदै आएकोमा अब स्रोत, ट्रान्जिट र गन्तब्य मुलुक नै हुन थालेकोमा चिन्ता ब्यक्त गरिएको छ ।
एटविनद्वारा आयोजित ‘मानव बेचबिखनविरुद्धको नयाँ राष्ट्रिय नीति तथा सोह्रौ योजनामा मानव बेचबिखनको विषयवस्तु’ विषयक परामर्श कार्यशालामा बोल्दै मानव बेचबिखन अनुसन्धान व्यूरोका डिएसपी दिपक साहले केन्याको देहव्यापारीलाई झिकाएर नेपाललाई गन्तब्य मुलुक बनाइएको बताए । साहकाअनुसार मानव बेचबिखनको लागि नेपाललाई ट्रान्जिट मुलुकको रुपमा प्रयोग पनि त्यत्तिकै गरिएको छ, स्रोत मुलुकको रुपमा त धेरै वर्ष अगाडि देखि नै थियो ।
सामान्य कुरा पनि नबुझेका नेपालीहरू भिजिट भिसामा विदेश जाँदा अत्यधिक जोखिम बढेको बताउँदै डिएसपी साहले विदेश जानको लागि करोडौं रुपियाँ पनि खर्च गर्ने प्रवृत्ति रहेको, दक्षिणपूर्वी एसियामा पठाउने एजेण्ट चिनियाँहरू रहेको र चिनियाँहरूलाई नेपालीले नै सहयोग गरिरहेको बताए । साथै विजनेश भिसामा जानेको पनि डरलाग्दो अवस्था रहेको, हजारौं समस्याका केश हुँदा पनि वार्षिक एक सय ४० देखि एक सय ६० जनामात्र जाहेरी लिएर प्रहरीकोमा आउने गरेको डिएसपि साहले बताए ।
कार्यक्रममा महिला, बालबालिका तथा समाजकल्याण मन्त्रालयमा रहेर लामो समय काम गरेका पूर्व सहसचिव रत्नकाजी बज्राचार्यले ‘मानव बेचबिखनविरुद्धको राष्ट्रिय नीति’ विषयक प्रस्तुति दिंदै विपद तथा आर्थिक समस्याका कारण देशमा बेचबिखनको जोखिम बढ्दै गएको, महिला मन्त्रालयसँग ८–९ वटा नीति भए पनि कार्यान्वयन पक्ष फितलो रहेको बताए ।
पूर्व सहसचिव बज्राचार्यका अनुसार मानव बेचबिखनको कार्ययोजना २०५३ सालमा बनाउने सार्क मुलुकमा नेपाल पहिलो भएपनि नीति भने बनेको छैन । मानब बेचबिखन आर्थिक गरिबी, शिक्षाको लागि भनिए पनि विना लगानी धेरै कमाउने उद्योगको रुपमा फस्टाएको बज्राचार्यको धारणा थियो । बज्राचार्यकाअनुसार नेपाल सरकारको १५ औं योजनाको सोच ‘मानव बेचबिखन तथा ओसारपसारमुक्त मर्यादित समाज’ तथा ‘मानव बेचबिखन तथा ओसारपसारको जोखिममा रहेका समूहको सामाजिक आर्थिक रुपान्तरण गर्ने’ लक्ष्य अनुरुप मानव बेचबिखनविरुद्धको नयाँ राष्ट्रिय नीतिको मस्यौदा तयार गर्ने प्रक्रियामा लागेको हो ।
वैदेशिक रोजगारका ९० प्रतिशत घटना मानव बेचबिखन भन्नुपर्ने अवस्था रहेको तर भन्न नमिल्ने जटिल अवस्था रहेको उल्लेख गर्दै बज्राचार्यले मानव तस्करीलाई समेट्ने कानुन नभएको, संघीयताअनुरुप कानुन निर्माण हुन नसकेको उल्लेख गरे ।
कार्यक्रममा बोल्दै एटविनका कार्यकारी निर्देशक बेनु माया गुरूङले मानव बेचबिखनविरुद्धको राष्ट्रिय नीति ल्याइनुपर्ने उल्लेख गर्दै पीडितमा केन्द्रीत नीति बन्नुपर्ने बताइन् ।
एटविनका अध्यक्ष सीता पौड्यालको अध्यक्षतामा भएको कार्यक्रममा महिला अधिकारकर्मी सन्ध्या श्रेष्ठको ‘सोह्रौं योजनामा मानव बेचबिखनको विषयवस्तु’ विषयक प्रस्तुति थियो ।